Anadolu İlahiyat Akademisi
Geleceğin Akademisyenlerini Arıyor
Temel İslam Bilimlerine Giriş Dersi Raporu
Arş. Gör. Hadi Ensar Ceylan
Ön Okuma Metni: İslam ve Bilim – Şakir Kocabaş
Konu: İlimlerin Tasnifi ve İslami İlimler Adlandırması
Ders Süresi: 1 saat 30 dakika
Ders Mevcudu: 18
Tavsiye Okumalar: Fasl’ul-Makal İbn Rüşd, Keşfü’z-Zünun Katip Çelebi, Kocabaş İfadelerin Gramatik Ayrımı
Makalenin tahlili yapılmış ve makale üzerine incelemeler yapılarak dersin girişi gerçekleştirilmiştir. Bilim/İlim kavramlarının açıklaması yapılmıştır. Bilimlerin tasnifi konusunda tarihi bilgilere değinilmiştir. Bilim kavramı yalnızca pozitif için kullanılmaz, Şakir Kocabaş, bilimler konusunda yanlış bir bölünme söz konusu olduğunu düşünüyor. Bu bölünme ise dini ve dünyevi ilim şeklinde ilimlerin tasnif edilmesidir. Bu yaklaşım dünyevi diye sınıflandırılan ilimlerin kıymetsizleştirildiğini dile getiriyor Kocabaş. Bu da Müslümanların bilimsel anlamda gelişme motivasyonlarını kaybetmelerine sebep olmuştur. Makalede “motivasyon” kavramı çok temel anahtar kelimelerdendir. Zira motivasyon kaybedildikten sonra harekete geçirecek hiçbir güç yoktur.
Bilimler konusunda geri kalmışlığın bir etkeni de bilimlere parçacı yaklaşmaktır. Parçacı yaklaşım da sizi bir alanda uzman hale gelmesini sağlayabilir, ancak bütüncül bir bakışa ve sunuşa sahip olmadığın takdirde gelişemezsin, ilmini de sunamazsın. Bilimler dünyasına kapalı kalırsın.
Şakir Kocabaş’ın Kuran Kavramları üzerine yaptığı çalışmalar okunmalı. Yapay zeka mantığı ile kuran gramatik olarak incelenmiştir. Kocabaş, makalede Eş’ari yaratma teorisine temas ediyor. İrade ve sebeplilik açıklamaları üzerinde durmuş. Hocanın kanaatine göre sebeplilik ilkesi her zaman size daha fazla ve tatmin edici açıklamalar yapar.
Müslümanlar aleme sebeplilik nazarından baksalardı, araştırma motivasyonu kazanırlardı. Zira irade nazarı ile yaklaştıkları için araştırma ve gelişme üzerine herhangi bir motivasyon bulamadılar.
Peki ne yapmalıyız?
Kur’an’daki kavram sistemine geri dönmek lazım, Kocabaş’a göre. Kur’an’ın ilahi ve evrensel bakış açısına sahip olursak bu mümkün olur. Zira o kitap bizi aciz bırakacak bir kitap olmalıdır ve çözüm yolu da o kitap iledir.
Hocanın kanaati itibariyle “İslami İlim” isimlendirmesinin katiyen doğru olmadığı yönündedir. Eğer yapılabilecekse “Konusu İslam olan İlimler” olarak sınıflandırılabilir.
Klasik ilim tarihimizde bir sınıflandırma daha mevcut, “ alet ilimler” ve “maksat ilimler” olmak üzere. Nazari hikmet ve Ameli hikmet ayrımı da başka bir felsefi ayrımıdır.
Konu ve gaye bilinmeksizin ilimler dünyasında kaybolunur. Modern anlamda bu alanın kavramlarını ve literatürünü girişte bilerek mümkün olur. Nitekim ilim sadırlarda değil satırlardadır.
Önümüzdeki hafta fıkıh ve kelam konuları işlenecektir.