Doç. Dr. Emir KAYA | Hukuk Perspektifinden Geleceğin Fıkhı; Hürriyet Fıkhı

Ders Zoom programı üzerinden çevrimiçi olarak işlendi. 

Türkiye özelinde hukukun psikolojik, pratik ve teorik olmak üzere farklı zeminlerde problemleri vardır. Buradaki en büyük problem hukukun hangi temellerde oluşturulacağı kaygısıdır. Başka milletlerden alınan hukuk sistemlerinin uymayışı da bunda bir etkendir. Bütün bu problemler Türkiye’deki hukuk aksaklıklarının da temelini oluşturmaktadır. 

İslam hukukuyla pozitif hukukun buluşmasından ve bunun hangi temellerde gerçekleştirilebileceğinden bahsedildi. Felsefi ve sosyolojik argümanlar sunuldu. 

Fıkıh pozitif hukuka aktarılabilir ama öncesinde pozitif hukukun kendi içerisinde bir temizlenmeye gidilmesi gerekmektedir. Bu temizlik teorik zeminde olmanın yanı sıra kurallar ve devlet sistematiğinin bütünüyle gözden geçirilmesine kadar uzanmalıdır. Devlet felsefesinin kritiği buna yardımcı olacaktır. Bunu yaparken aynı zamanda devlet fetişizmini de sorgulamak gerekir. 

Dersin akışı pozitif hukuka aktarılabilir bir fıkıh misyonundan bahsedilerek devam etti.

Hukukun evrenselliği diye bir şey Türkiye özelinde mümkün değil çünkü şuanda bir Fransız hukuk sistemine tabiyiz. Burada bir tercih yapılacak olsa İslam hukukunun hürriyet fıkhına tabi olunması daha makul olacaktır. Bu bütün Müslümanların kullanabilecekleri ve savunabilecekleri bir fıkıh sistemi olacaktır. Hukuktaki evrensellik böylelikle din özelinde sağlanabilir. 

Toplumsa var olan temel değerler hukukta temsil edilmelidir. Bu argüman hürriyet fıkhının da temelini oluşturur. 

Fıkıh bu gün modern hukuk gibi sosyolojim meşruiyete dayanmıyor, ilmi meşruiyete dayanıyor. Bir fikrin ilmen meşru olması sosyolojik olarak meşru olmasını gerekçelendirmez. Fıkıhçılar bu gün ilimle uğraşıyor toplumla uğraşmıyorlar. Toplumdan bir normativite, bir meşruiyet ve geçerlilik çıkartmıyorlar. Hâlbuki Peygamber bütün hükümlerinde daima toplumla etkileşimli bir hukuk ortaya koymuştu. Bu en büyük sünnettir.

Dersin ikinci oturumunda modern fıkhın açığa çıkardığı sistemin İslam’ın ruhuna uygun olup olmadığından bahsedildi, modern fıkhın sünnete aykırılığı burada değerlendirildi. 

Metodolojiye dair yeni bir şeyler söylemenin ne kadar sıkıntılı olduğu ve ne tür tepkiler alındığı, bu tepkilerin de ne anlama geldiğine dair hoca kendi gözlemlerinden bahsetti.

Emir Kaya; İslam Hukuku İle Pozitif Hukukun Buluşma İmkânları